کودکان را با هم مقایسه نکنید

والدین باید نکات مثبت فرزند اعم از رفتار، گفتار و تحصیل را تکرار کنند و از تاکید بر جنبه های منفی کودک به شدت پرهیز کنند. در مورد بایدهای تربیتی به کودک باید به چند نکته توجه داشت. احترام گذاشتن به کودک به معنای پذیرفتن گفتار صحیح، مشورت گرفتن از او درحد توان ذهنی، نظرخواهی و احترام به فکر و نظر کودک و صحبت کردن با کودک با لحن مودبانه از نکات مثبت بایدهای تربیتی است.
 
همچنین مسئولیت دادن به کودک مناسب با توان ذهنی و بدنی وی از برنامه های خانواده است. کارهای شخصی که کودک توان انجام آن را دارد نباید توسط والدین انجام شود و باید اجازه دهند که خود کودک به انجام آنها مبادرت ورزد حتی اگر ناقص انجام دهد. بعد از اینکه امور توسط خود کودک انجام شد باید به تایید و تشویق والدین برسد.
 
فرزندان ما همه با هم متفاوت هستند و والدین باید به این مهم توجه کنند که توانمندی، استعدادها، یادگیری ها و رفتار کودکان با هم متفاوت است. فرض کنید در باغچه منزل شما هم درخت سیب وجود دارد و هم درخت گلابی، هر دو درخت نیاز به نور، آب، زمین خوب و کود دارند اما در نهایت میوه ای که به دست می آید با هم متفاوت است. بنابراین فرزندان ما نیاز به توجه.
 
مراقبت و عدم تبعیض دارند اما در نهایت هر فرزندی با توجه به نیاز رفتار خاص خود را دارد. محبت باید بدون افراط و تفریط، به موقع، به جا و به اندازه باشد. محبت به معنای برآوردن نیازهای مادی فرزند نیست بلکه به معنای درک احتیاجات روانی فرزند و توجه به بهداشت روان کودک است. والدین نباید فرزند را در هیچ شرایطی با فرزند دیگر خود یا فرزندان دوستان کودکانی که تنها نمی خوابند و آشنایان مقایسه کنند. مقایسه کردن سم روان است که باعث ریزش اعتماد به نفس کودک می شود و بین والدی که کودک را مقایسه می کند و کودک مقایسه شونده شکاف عاطفی پیش می آید و حسادت کودک تحریک شده و کودک در مقابل فردی که با او مقایسه شده احساس حقارت و کوچکی می کند.کودک باید احساس کند والدین عمیقا وی را دوست دارند. همیشه از او حمایت می کنند و هرگز او را ترک نمی کنند. والدین باید از گفتن جملاتی مانند من دیگر تو را دوست ندارم.» اگر اذیت کنی می گذارم میروم» و «من به خاطر تو با پدر یا مادرت زندگی میکنم» پرهیز کنند زیرا رفتار کودک را به مخاطره می اندازد.
 
والدین باید از پنجره نگاه کودک به موضوعات و مسایل نگاه کنند. چرا که کودک نمی تواند مثل والدین فکر کند و موضوعات را درک کند زیرا او تجربه والدین، قدرت فکر و قدرت تمیز آنها را ندارد. در نتیجه خانواده بهتر است برای درک صحیح رفتار کودک خودشان را از نظر سنی و تجربه پایین آورده و در جایگاه کودک تصور کنند نه اینکه بخواهند کودک را وارد دنیای خودشان کنند.
 
از دیگر بایدهای تربیتی که لازم است والدین به آن توجه داشته باشند، قاطعیت در گفتار آنها و یکی شدن پدر و مادر در تربیت فرزند است. کریمی افشار در مورد این نکته اظهار داشت: قاطعیت در گفتار به این معناست که والدین در ارتباط با تربیت فرزندشان حرف یکدیگر را نقض نکنند. با هم در گفتار و رفتار اتحاد داشته باشند و به احترام یکدیگر احترام بگذارند و جلوی فرزندان به ایراد گرفتن از هم نپردازند بلکه صحبت های انتقادی و تذکرات را برای مذاکرات دو نفره نگذارند.

والدین نباید فرزند را در هیچ شرایطی با فرزند دیگر خود یا فرزندان دوستان کودکانی که تنها نمی خوابند و آشنایان مقایسه کنند. مقایسه کردن سم روان است که باعث ریزش اعتماد به نفس کودک می شود و بین والدی که کودک را مقایسه می کند و کودک مقایسه شونده شکاف عاطفی پیش می آید و حسادت کودک تحریک شده و کودک در مقابل فردی که با او مقایسه شده احساس حقارت و کوچکی می کند.
 
کریمی افشار در پایان خاطرنشان کرد: والدین نباید کودک را تحقیر و سرزنش کنند حتی برای اشتباهات و خطاهای او. بلکه باید ملایم و با لحن درست به او تذکر دهند. اشتباهات کودک نباید به رخ او کشیده شود و از تکرار اشتباهات برای کودک باید پرهیز شود. نباید از کودک انتظار بیش از حد داشت. چرا که هر کودکی توانمندی خاصی را دارد. همانطور که اثر انگشت دو فرزند با هم متفاوت است. سلولهای مغز و پیچیدگی های مغز او هم با فرزند دیگر ما متفاوت خواهد بود. بنابراین نباید انتظار داشته باشیم که کودکان ما مثل هم باشند و یا بیشتر از توانشان خود را نشان بدهند.
 

امروزه اغلب نوزادانی که متولد می شوند قبل از تولد و زمانی که در شکم مادرانشان هستند، صاحب اتاقهای مستقل و زیبا می شوند اتاق‌هایی با رنگهای شاد و جذاب که چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کنند. امروزه داشتن این اتاق ها و آماده سازی آن برای کودکان به یکی از نیازهای ضروری خانواده های جوان تبدیل شده است و دیگر کمتر کودکی است که به محض تولد برای خود اتاق اختصاصی نداشته باشد، تختخواب مستقل، کمد لباس مستقل و انواع اسباب بازی هایی که حتی برای سن نوزاد متولد شده مناسب نیست.
 
داشتن چنین اتاقی به یکی از مستلزمات زندگی امروزی تبدیل شده است. ضروریاتی که در گذشته میان همه خانواده ها به آن توجه نمی شد و اصلا جزو ضروریات به حساب نمی آمد، اما چیزی که در حال حاضر با گذشته چندان ندارد خوابیدن کودک کنار پدر و مادر است. اگر در نسل گذشته به دلیل نبود امکانات مالی و تعدد فرزندان امکان فراهم آوردن اتاق خواب مستقل برای نوزاد وجود نداشت و نوزاد به همین خاطر کنار پدر و مادر می خوابید، ولی امروزه به دلیل وابستگی شدید نوزاد به پدر و مادر این اتفاق صورت می گیرد. اتفاقی که از نظر برخی روان شناسان تربیتی امری ضروری و از دیدگاه برخی دیگر از روان شناسان، روشی کاملا اشتباه است.
 
منبع: روانشناسی کودک، بتول جعفری گلستان، چاپ دوم، نوید حکمت، قم 1396